نگاهی آسیب‌شناسانه به اینترنت در نهاد خانواده (قسمت دوم)

مصرف اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در میان کاربران سنین مختلف، موضوع بسیاری از تحقیقات روانشناسی موجود می باشد. مصرف اینترنت، به معنی نحوه استفاده و کاربرد این فناوری نوین در میان سنین مختلف و همچنین در مکان‌ها و زمان‌های مختلف می باشد.

روند روزافزون استفاده از اینترنت در عصر حاضر باعث شده است که به جنبه‌های مختلف این مصرف توجه نشود؛ این‌که مصرف اینترنت در چه سطحی باید باشد و خاصه برای سنین مختلف در جامعه ما چه برنامه‌ای برای مصرف اینترنت در میان خانواده‌ها باید به کار برده شود؟

ویا این مسئله که؛ در صورت عدم توجه نهادها و سازمان‌های متصدی تعلیم و تربیت به مصرف اینترنت در هر کشور، چه آسیب‌هایی متوجه رشد تراز مثبت جوانان در روند اجتماعی شدن‌شان خواهد بود؟

از ویژگی‌های خاص فضای مجازی که باعث مصرف بیشتر این فناوری در میان انواع کاربران می شود یکی این است که امروزه استفاده از اینترنت به تخصص و سواد چندانی نیاز ندارد؛ دیگر دلیل برای روی آوردن بیشتر به سمت استفاده روز افزون از این بستر، جنبه‌های فوق تصور اینترنت در پدید آوردن انواع عرصه‌های مصرفی برای کاربران می‌باشد.  

این ویژگی، چنان در اینترنت و فضای مجازی نهادینه شده است که ورای برخی پایگاه‌های علمی و تخصصی فضای مجازی که نیازمند سواد و تخصص در کاربست و بکارگیری آن‌هاست؛ در بیشتر موارد، استفاده از پایگاه های خبری و یا شبکه‌های اجتماعی، سرگرمی و... نیاز چندانی به سواد و تخصص فناوری ندارد و فرد با اندک آشنایی با محیط مجازی می تواند از این پایگاه‌ها در جهات مختلف استفاده مثبت و یا منفی نماید.

همچنین عدم وجود و حضور فرهنگ استفاده و مصرف اینترنت در جوامع مختلف و علی‌الخصوص جوامع در حال توسعه، موجب شده است تا استفاده از اینترنت برای مصارف سرگرمی، به نوعی عادت روزمره و معضل اتلاف وقت در میان کاربران و به خصوص کاربران سنین پایین‌تر تبدیل شود.

عادت استفاده مداوم و روزانه از اینترنت به نوبه‌ی خود آسیب‌هایی را هم برای کاربران به دنبال دارد؛ برای مثال استفاده اینترنت در انواع زمینه‌های سرگرمی به همان میزان موجب پایین آمدن سرانه مطالعات روزانه فرد در زمینه‌های گوناگون علمی، پژوهشی و تحقیقاتی خواهد شد و به طور طبیعی در دراز مدت باعث کاهش بنیه‌ی علمی کاربران می شود.

یکی از دلایل این امر را می‌توان وجود امکاناتی هم‌چون شبکه‌های مجازی، سایت‌های متنوع تبلیغاتی و مصرف‌گرایی دانست که به‌وفور در فضای مجازییافت می‌شود.

نکته مهم این است که توجه و برنامه ریزی در راستای دانش و فرهنگ بومی استفاده از اینترنت از سنین پایین تا مقاطع دانشگاهی؛ بایستی جزء اولویت‌های روند تعلیم و تربیت و نظام آموزشی هر کشوری باشد.

نبود دانشِ مصرف اینترنت در میان کاربران مختلف جامعه، طبیعتا منجر به وب‌گردی‌های بیهوده و بعضا نابجا می شود. این امر در کنار محیط هیجانی خاص و جذابیتی که فضای مجازی برای کاربر فراهم می کند در کوتاه مدت آسیب‌های بسیاری بر رشد عقیدتی و پرورش استعداد‌های علمی فرد خواهد گذاشت.

کسب دانش و اطلاعات سطحی در رابطه با امور مختلف شخصی و اجتماعی از فضای وب، جزء آسیب‌های اصلی استفاده و مصرف روزمره فضای مجازی می‌باشد. جایگزین شدن وابستگی به اینترنت، به جای کتاب و کتاب خوانی، عملکرد تحصیلی و علمی فرد را مورد آسیب قرار می دهد.

این ها همه در حالی است که سن مصرف اینترنت در کشورهای درحال توسعه بسیار پایین تر از سال‌های پیش شده است. در سنین آغازین تحصیل، پایه‌های دانش فرد برای مقاطع بالاتر شکل می‌گیرد و مصرف بیهوده و بعضا نابجای فضای مجازی توسط کاربران در این بازه‌ی سنی، تاثیرات جبران ناپذیری بر مقاطع بالاتر و بنیه‌ی فکری و آموزشی فرد بر جای خواهد گذاشت.